Kiến trúc cổ Việt Nam ngày nay đã trở thành các di tích lịch sử, tượng trưng cho những nét đẹp về văn hóa của người Việt. Đây chính là minh chứng cho sự sáng tạo, tài hoa trong nghệ thuật của ông cha. Mỗi khi nhắc đến kiến trúc cổ người ta sẽ nghĩ ngay đến hình ảnh của những ngôi chùa cổ kính. Hãy cùng tham khảo bài viết dưới đây của Kiến Trúc Lâu Đài Cổ Điển Europa để khám phá những kiến trúc cổ Việt Nam nổi tiếng nhất nhé!
Khám phá điểm nổi bật trong kiến trúc cổ Việt Nam
Phần lớn những công trình kiến trúc cổ Việt Nam thì được xây dựng từ thời kỳ phong kiến – trước thế kỷ 19.
Từ các công trình quy mô nhỏ cho đến quy mô lớn sẽ đều được xây từ các vật liệu dân gian thật quen thuộc. Có thể kể đến đó là: tranh, tre, nứa, lá, gỗ, đá…và các loại vật liệu kiên cố hơn: gạch, ngói, sành, sứ,…
Sẽ có 3 điểm đặc trưng chính mà ta có thể thấy ở những ngôi nhà, ngôi chùa cổ ở Việt Nam đó là:
- Phần dốc của mái thẳng
- Dùng cấu kiện bảy, kẻ để đỡ mái hiên
- Phần cột mập to, phình ở phần giữa gần thân dưới
Hơn nữa thì còn có phần chạm khắc – chạm trổ các đường nét ở mái ngói lợp, cột, xà, …rất được đề cao. Nó lột tả tinh thần dân tộc riêng và phong tục tập quán riêng của người dân nước mình. nếu kiến trúc Trung Hoa thích vẽ hình và sơn màu rực rỡ. thì kiến trúc dân gian nước ta thường để màu gỗ mộc hoặc quét lớp sơn đảm bảo an toàn màu nâu giản dị mà trang nhã.
Người Việt khi xưa sẽ lấy “thước tầm” – một loại thước đo cổ được làm chuẩn mực để tính toán trong việc xây nhà.
Bởi điều đó, đây chính là điểm giúp kiến trúc cổ nước việt nam đặc biệt khác với kiến trúc cổ Trung Quốc đại lục. Dưới đây là những phần cụ thể hơn về quy thức kiến trúc cổ nước ta. Hay hiểu nôm na là những thành phần kết cấu nên một công trình theo suy nghĩ người Việt nước mình khi xưa.
Về bộ khung của ngôi nhà
Phần cột nhà:
Đây là phần được coi là quan trọng nhất, chính là phần để nâng đỡ cả công trình. Cột được đặt trên chân tảng bằng đá sẽ giúp cho công trình cố định. Cột có tiết diện hình tròn, thẳng hay phình ra ở giữa, một số các kiến trúc sử dụng cột có tiết diện hình vuông.
Có nhiều loại cột như:
- Cột cái sẽ là cột chính của ngôi nhà, đặt lên trên hai đầu nhịp chính
- Phần cột quân: sẽ ngắn hơn cột cái, nằm ở đầu nhịp phụ hai bên nhịp chính.
- Cột hiên: nằm ở trên hiên nhà, ngắn hơn cột quân
Phần xà:
Sẽ là các giằng ngang chịu lực kéo và các liên kết cột lại với nhau. Các xà có thể nằm trong khung hay ngoài khung theo phương vuông góc. Bộ phận xà có 2 loại:
- Xà lòng ( câu đầu hay chếnh ): liên kết cột cái của khung
- Phần xà nách hay thuận: liên kết các cột quân vào một cái
Đấu củng:
Sẽ bao gồm đấu (là bệ đỡ) và củng (như khuỷu tay, làm tay đỡ) được sử dụng để đỡ các kết cấu khác.
Kẻ:
Theo như kiến trúc cổ, bộ phận để kẻ chính là những miếng dầm đơn, được đặt theo phương chéo so với mái nhà. Thường thì sẽ có các loại kẻ sau:
- Kẻ ngồi sẽ liên kết từ bên cột cái sang bên cột quân, trong khung.
- Kẻ hiên sẽ nối từ bên cột quân sang cột hiên, trong khung. Một phần kẻ hiện được kéo dài qua cột hiên để chịu trọng lực chân mái.
Kết cấu phần mái nhà
- Hoành sẽ là các dầm chính đỡ mái theo phương nằm ngang với phía chiều dài nhà và được vuông góc với khung nhà.
- Dui (hay rui) sẽ là các dầm phụ trung, được đặt dọc theo chiều dốc của mái lá giao với hệ thống hoành.
- Mè sẽ là các dầm phụ nhỏ, trực giao với dui và song song với hoành. Khoảng cách giữa các mè nhỏ, vừa đủ để lợp ngói. Việc sử dụng được 3 kết cấu “hoành – dui – mè” để nhằm phân nhỏ nhụp kết cấu đỡ mái thành hệ lưới vừa đủ. Giúp cho việc lát gạch và lợp ngói sẽ được đơn giản hơn.
- Gạch màn: Loại gạch đất nung giúp đỡ ngói và tạo được độ phẳng cho mái, chống nóng được trong mùa hè và chống dột khi trời mưa.
- Ngói sen hay sẽ còn được gọi là mũi hài, được đặt trên lớp gạch màn. Có tác dụng chính như là một lớp bảo vệ toàn diện cho ngôi nhà trong thời tiết khắc nghiệt nhất.
Các yếu tố trong hệ mái nhà
- Bẩy (bẩy hậu hay là bẩy hiên) là phần được nằm trong khung liên kết vào cột quân sau nhà. Đỡ phần mái vẩy ở phía sau. Đối với nhà ở thì tiền kẻ, hậu bẩy. Còn đối với đỉnh làng thì là không có cột hiên, nên dùng bẩy hiên.
- Câu đầu: là dầm ngang chính được đặt trên cùng, khóa các đầu trên của cột cái trong khung.
- Con rường: sẽ là các đoạn gối đỡ mái theo dạng dầm gỗ hộp để đỡ hoành mái, đặt chồng lên nhau. Chiều dài của chúng sẽ thu ngắng dần theo hướng của mái.
- Con lợn: hay là rường bụng lợn chính là con rường trên cùng, gối lên con rường bên dưới thông qua hai đoạn trụ trốn và làm nhiệm vũ là đỡ xà nóc ( thượng lương ).
- Rường cụt: sẽ nằm ở giữa cột cái và cột quân, nằm chồng trên xà nách và đỡ hoành, thu dần chiều dài khi lên cao theo độ dốc mái.
Các công trình kiến trúc cổ Việt Nam nổi bật nhất
Kiến trúc Cung Đình Huế
Khi nhắc đến kiến trúc cổ VIệt Nam thì không thể nào thiếu được cái tên kiến trúc Cung Đình Huế. Đây được xem như là một quần thể kiến trúc nổi tiếng và độc đáo, hoàn toàn là do người Việt xây dựng. Vào năm 1802 Nguyễn Ánh đã tập trung lực lượng để xây dựng hoàng cung theo phong cách Á Đông.
Ngày nay, do biến động của lịch sử và đã hơn 100 năm đấu tranh. Một số bộ phận của kiến trúc Cung Đình Huế đã bị ảnh hưởng theo phong cách Á, Âu. Đây sẽ là vấn đề mà rất nhiều những nhà nghiên cứu kiến trúc cổ bàn cãi.
Thành Cổ Loa
Công trình này sẽ chính là công trình kiến trúc cổ Việt Nam nổi tiếng từ lâu đời. Sẽ mang đến các giá trị lịch sử thật to lớn trong việc đấu tranh cũng như bảo vệ bản sắc của dân tộc. Thành đã được xây dựng ở vị trí rất quan trọng, nối liền mạng lưới đường thủy của sông Hồng và với sông Thái Bình.
Cổ Loa chính là được thiết kế với hình xoáy vỏ ốc. Xung quanh thành sẽ đều được đào hào hay gắn liền với sông hay đầm lầy. Ngoài ra, thành Cổ Loa sẽ còn được bảo vệ bởi chính hệ thống 3 vòng như:
- Tường thành: Để được xây dựng thành 3 vòng rõ rệt như bức tường thành nội, trung và ngoại. Tường hình thành là do đắp xây hay các gò đất tự nhiên sẽ tạo nên những vòng khép kín với chu vi là 1.650m, rộng 10m và cao là 5m.
- Hào ngoài: sẽ thường được đào ở xung quanh. Nhằm để tạo thành một vòng khép kín và được nối với sông Hoàng để có thể bảo vệ tường thành.
- Cửa thành: sẽ thường được xây dựng theo các hướng như Đông, Tây, Nam, Bắc. Tuy nhiên thì chỉ có bức tường thành theo phía Nam là được mở cửa.
Cố đô Hoa Lư
Thành Hoa Lữ đã được xây dựng với diện tích rộng lớn là khoảng 300 ha. Bao quanh sẽ là các cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, các núi đá, sườn núi,…tuyệt đẹp. Cố đô Hoa Lữ là sở hữu 2 vòng thành với vùng núi sát đá vôi sát bê. Nơi này được gọi là thành trong và là thành ngoài và tạo thành hình số 80 hướng về phía đông. Kinh thành Hoa Lư sẽ chính là công trình kiến trúc lịch sử được đánh giá cao cả về mức độ hiểm trở và cũng như sự kiên cố ở trong các công trình phòng ngự đương thời.
Thành Tây Đô – thành lũy bằng đá đầu tiên trong kiến trúc cổ Việt Nam
Còn có tên gọi khác đó là Thành Tây Giai, đây sẽ là kinh đô của Việt Nam vào thời nhà Hồ được xây dựng ở địa thế khá là hiểm trở và có cả lợi thế về kinh tế, chính trị, quân sự.
Thành Tây Đô đã được xem là công trình kiến trúc bằng đá có một không 2 ở Việt Nam và quy mô rất lớn tại Đông Nam Á. Tường thành đã được xây bởi 20.000m3 đá kết hợp cùng với 100.000m3 đất đã được đào đắp công phu.
Thành Cổ Quảng Trị
Thành cổ ở Quảng Trị chính là công trình được xây dựng kéo dài lên đến 28 năm (từ năm 1809 cho đến năm 1837). Bộ phận kiến trúc chính được tạo ra diện mạo tổng quát của thành Quảng Trị chính là cấu trúc phòng thành kiên cố cũng như vững chãi. Có thể giúp cho quân đôi phòng trách được các đe dọa tấn công từ kẻ thù.
Trong số đó, thành có 4 cửa sẽ nằm chính diện hướng ra 4 mặt khác nhau. Kiến trúc của cổng thành được xây bằng gạch. Bao gồm 2 tầng: tầng dưới là phần nền, cổng thành xây vòm cuốn, tầng trên chính là vọng lâu với mái cong, lợp ngói âm dương.
Qua bài viết này Kiến Trúc Lâu Đài Cổ Điển Europa đã tóm lược sơ qua 5 công trình kiến trúc cổ Việt Nam nổi tiếng bởi chính phong cách thiết kế và sự tài hoa của người Việt. Nếu như bạn muốn tìm hiểu thêm thông tin về các công trình kiến trúc thì hãy tham khảo thêm các bài viết của chúng tôi nhé !
